Aantal knelpuntberoepen blijft stijgen: technici gezocht

Het beroep 'technicus industriële installaties' heeft het beroep van verpleegkundige van de troon gestoten als grootste knelpuntberoep. Dit betekent dat werkgevers het meeste moeite hebben om een vacature voor dit beroep in te vullen. De cijfers van de VDAB maken echter niet meteen duidelijk dat het probleem voornamelijk draait rond onderhoudstechnici.

Topje van de ijsberg

Wie op 'onderhoudstechnicus' of 'onderhoudstechnieker' zoekt, komt immers niet alleen bij 'technicus industriële installaties' uit, maar ook bij vele andere gerelateerde functies. Door de functie onder verschillende benamingen op te delen, is de ware omvang van het probleem niet duidelijk.

Een optelsommetje leert dat het beroep van onderhoudstechnicus niet alleen het grootste knelpuntberoep is, maar dat ook het absolute aantal openstaande vacatures (3.153) hoger is dan dat voor verpleegkundigen (2.106). Dat is al vele jaren zo, en het tekort zal alleen nog maar toenemen. BEMAS vzw, de Belgische vakvereniging voor onderhoud, vraagt daarom meer aandacht voor de problematiek en een structurele oplossing om het tekort aan onderhoudstechnici aan te pakken.

We leven vandaag in een hoogtechnologische maatschappij. Om competitief te blijven in een globale economie worden machines, installaties en technische infrastructuur steeds verder geautomatiseerd. Om ervoor te zorgen dat deze betrouwbaar kunnen blijven functioneren, is correct onderhoud uiterst belangrijk.

In België werken ongeveer 90.000 mensen in een technische onderhoudsfunctie aan een machinepark met een herinvesteringswaarde van ongeveer 150 miljard euro. Volgens inschattingen wordt jaarlijks 6,75 miljard euro besteed aan industrieel onderhoud over alle sectoren heen. Onderhoud is essentieel om onze bedrijven rendabel te houden en om technische incidenten te voorkomen die mogelijks zware gevolgen hebben voor veiligheid, gezondheid en milieu. 

Al jarenlang is er een structureel tekort aan onderhoudstechnici. Dat wordt ook bevestigd door een rondvraag van BEMAS in het voorjaar van 2023. Maar liefst 90% van de bevraagde bedrijven vindt dat het tekort aan onderhoudstechnici het voornaamste actiepunt is. 

Jammer genoeg is het probleem nog veel groter dan aangekondigd in de pers. In de cijfers van VDAB zijn onderhoudsberoepen verdeeld over verschillende functies en naamgevingen. Het is pas als we de optelsom maken dat we de werkelijke omvang van het tekort zien. In Vlaanderen waren er het afgelopen jaar maar liefst 10.500 vacatures voor industriële technici. Een derde van deze vacatures (3.150) is op dit ogenblik nog steeds niet ingevuld.

Daartegenover staat dat slechts een 600-tal leerlingen in 2023 afgestudeerd zijn in een onderhoudsopleiding. Uit een rondvraag van BEMAS blijkt ook dat steeds minder scholen een 7de jaar onderhoud (Specialisatiejaar Industrieel Onderhoud in BSO of Se-N-Se Industriële Onderhoudstechnieken in TSO) effectief inrichten. Afgelopen schooljaar werd de opleiding gegeven in 23 van de 34 scholen die deze aanbieden. Dit is een afname ten opzichte van 2014, toen de opleiding nog werd aangeboden in 32 scholen.

De graduaatsopleidingen in onderhoud, aangeboden door 8 hogescholen, hebben wel een toename in het aantal leerlingen gezien de voorbije jaren. Het totale aantal afgestudeerden, geschat tussen 600 en 700, is echter ontoereikend om de meer dan 3.000 openstaande vacatures in te vullen.

Grote impact van onderhoud

Als we er niet in slagen om dit probleem aan te pakken, kan dit een enorme impact hebben op onze economie en op het dagelijkse leven van iedereen. Technische installaties die niet of gebrekkig worden onderhouden, krijgen vroeg of laat te maken met een defect, met alle gevolgen en ongemakken van dien. Een mooie illustratie hiervan is het recente defect aan het hellend vlak van Ronquières.

Maar ook de gewone burger ondervindt hinder van het tekort aan technici. Denk bijvoorbeeld maar aan treinen die geregeld afgeschaft worden door problemen met het materieel. Het is niet toevallig dat NMBS en Infrabel recent opnieuw in de pers aangekondigd hebben dat ze op zoek zijn naar meer dan 300 technische profielen.

Een ander voorbeeld is onze drinkwatervoorziening: zonder onderhoudstechnici zouden we te kampen hebben met "milieuschade in de waterlopen, wateroverlast in straten en woningen en negatieve gevolgen voor de volksgezondheid door lozing van ongezuiverd afvalwater", volgens Bart Van Eygen, directeur Asset Management bij Aquafin. Gezien de zeer ernstige mogelijke gevolgen was Aquafin het eerste Belgische bedrijf dat ISO55001 werd gecertificeerd, een norm die bedrijven helpt om hun technische installaties optimaal te beheren tijdens de volledige levensduur.